Oktanyum'un Deneysel Amatör Roketçilik Web Sitesi

Model roket yapımı sanıldığı kadar zor bir şey değildir. Daha önceden herhangi bir modelcilik faaliyetinde bulunmuşsanız ve bu konularda bir tecrübeniz varsa, elinizin yatkın oluşu sebebiyle bu iş size çok daha kolay gelecektir. Çünkü kanatçıklar haricinde kullanacağınız bütün malzeme genellikle kağıt olup, ağaç işlemekte belirli bir ustalığa gelmiş olan kişi için kağıtla çalışmak daha kolaydır. Tecrübeniz olmasa bile sağduyunuz sayesinde el becerinizin artacağından ve bir süre sonra model roket yapımında ustalaşacağınızdan şüpheniz olmasın.

Başarılı bir model roketçi olmanın en önemli ve birinci kuralı çok basittir :

Yine de başarılı olamazsanız üstteki kurala yeniden dönünüz. Siz bu web sitesinde yazılanları okumaya devam ettikçe, merak etmeyin, ben yazmaktan yorulmayacağım. Bu kuralın üzerinde çok fazla durmayacağım. Acemi model roketçiler ve model roketçilikle meşgul olan kişilerce yapılan en büyük hata ne yazık ki, okumamaktır. Bu okumama alışkanlığı hayatımızın diğer alanlarında olduğu gibi, model roketçilikte de karşılaşılan en büyük sorundur.

Başlangıçta başarılı bir uçuş yapan roket yaptığınızda bu sizin için sevindirici olsa da, hemencecik asla daha zor ve büyük modeller yapımına merak sarmayınız. Çünkü öğrenecek daha çok şey vardır. Daha sonra bu ilk tasarımınıza daha çok edinilmiş bilgi ve tecrübeyle baktığınızda, bu tasarımınızdaki birçok hataları görecek ve güleceksiniz. Böylece geçmişte yaptığınız hataları tekrarlamayacak ve bu web sitesinde yazılanları da okudukça atölye ve uçuş alanında daha başarılı faaliyetlerde bulunacaksınız.

Çalışma Ortamı: Atölye

Başarılı bir şekilde roket yapmanın ilk şartı çalışacak bir ortamızın olmasıdır. Başlangıçta acemi modelciler için bir atölye gerekmese de roketçiliğe iyice ısındığınız zaman küçük de olsa bir atölyeye gereksiniminiz olacaktır. Acemilik dönemindeki ilk roketlerinizi yaparken ders ya da yemek masanız sizin ilk çalışma ortamınız olacaktır. Evin içinde çalışmak mecburiyetinde kalacağınız için diğer aile bireylerini rahatsız etmeyecek şekilde davranmanız gerekecektir. Bunu sağlamak için ise yapıştırma ve spreyle boyama işlemlerinizi dışarıda yapmaya gayret ediniz. Bir modelci tutkal ve boyanın aromatik kokusundan hoşnut olsa da modelci olmayan biri için bu kokular pek hoş gelmez. Ayrıca kağıt ve balsa kırıntılarını sağa sola düşürmemeye gayret etmek gerekecektir.

Eğer bir atölye yapmaya karar verir ve bunun için uygun bir yer bulabilirseniz havalanmasının iyi olmasına dikkat ediniz. Boya ve verniğin kuruması esnasında sağlığa zararlı solvent buharının atölye içerisinde birikmesine göz yummayınız. Gerekirse bir aspiratör bile kullanınız. Soğuk kış aylarında atölyenizde çalışmak ihtiyacı duyduğunuzda benim gibi portatif bir soba kullanıyorsanız yanıcı ve parlayıcı maddelerin ve roket motorlarının ısıtıcıdan uzakta olmasına dikkat ediniz.

Çoğu zaman olanaksız olsa da atölyenizin temiz ve düzenli olmasını sağlayınız (Temizlik imandan gelse de bir model roketçi için temizlik ve tertip hemen hemen imkansız gibi bir şeydir). Eğer bir iş elbiseniz yoksa üstünüz başınız balsa tozuyla kaplandığında evin içinde epey bir iz bırakırsınız. Aynı zamanda düzenli olmanız aradığınızı aradığınız yerde bulmanıza yardımcı olacaktır. Böylece Murphy Kurallarından da bir nebze az etkilenirsiniz. Kısacası derli toplu ve temiz bir atölye, çalışmalarınız için gerekli olup ailenizin roketçi olmayan diğer üyeleriyle (bilhassa eşiniz veya annenizle) iyi geçinmenizi kolaylaştıracaktır.

Basit Aletler

Model roket yapımında en büyük yardımcınız tasarımlarınızı, fikirlerinizi ve notlarınızı yazabileceğiniz bir defter olacaktır. Burada yazdığım bilgilerin bir bölümü bu roketçilik defterinden derlenmiştir. Model roketçilik bilimsel ve teknik bir hobi olduğu için öncelikle bir roketçilik defteri tutmanız gerekecektir. Çünkü model roketçilikte çok fazla bilgi ve veri mevcut olup yıllar boyunca edinilecek bu bilgilerin hafızanıza güvenmeyip bir deftere yazılması çok iyi olacaktır.

Bir model roketi yapmak için parmaklarınızın mahareti kadar bazı basit aletlere ihtiyacınız olacağı gibi onların nasıl kullanacağınızı da bilmeniz gerekmektedir. Basit aletlerin birçoğu zaten her evde bulunabilen aletlerdir. Daha önceden herhangi bir modelcilik faaliyetinde bulunmuşsanız, zaten birçok alete sahipsiniz demektir. Ama ilk defa modelcilik faaliyetinde bulunacaksanız bu basit aletleri bilhassa büyük hırdavat dükkanlarından veya marketlerinden satın alabilirsiniz. Büyük hırdavat marketlerini her ziyaret ettiğinizde indirimde olan aletlerin cazibesi sizi bir çocuğun oyuncakçı dükkanında duyacağı hisleri duymanıza neden olabilir.

Öncelikle kullanacağınız modelci bıçağı ve çeşitli şekildeki uçlarını bir set halinde satın alabilirsiniz. Balsa, kağıt ve plastiği kesecek olan bu bıçağın ince ve metal bir sapında değiştirebilen çok keskin bir bıçak ağzı vardır. Bıçağın şekli tıpkı cerrahların kullandığı neştere benzemektedir. Bıçak ağzı genellikle kağıt keserken körleşeceği için yedek bıçak ağızları bulundurmanız gerekmektedir. Modelci bıçağı çok keskin olduğu için çok dikkatlice kullanılmalı ve işiniz bittikten sonra yerine kaldırılmalıdır. Bıçağın altında pürüzsüz ve düzgün bir tahtayı veya eski bir telefon rehberini kesme tahtası olarak kullanabilirsiniz.

Kesme işleminde kullanacağınız bir başka alet makas olup sadece kağıt kesme işleminde kullanınız. Balsa kesme işleminde asla makas kullanmayınız. Parmaklarınızın tutamayacağı kadar küçük parçaları tutmak için bir cımbız kullanmak hayli pratik bir çözümdür. Ayrıca cımbızı parmaklarınızın ulaşamayacağı yerler için de kullanabilirsiniz.

Sivri uçlu bir kurşunkalem not almak ve parçaların yerini işaretlemek için gerekmektedir. Eğer dağınık çalışıyorsanız yeterli uzunlukta bir parça ip ile çalışma tezgahınızın bir kenarına bağlayınız. Sivri uçlu bir kargaburun bilhassa motor kancasını kıvırmak ve montajlamakta kullanılır. Metal bir gönye veya şerit mezure ölçüm işlemlerinizde ve düz bir çizgi çizmek için kullanılmalıdır.

Model roketçilikte düzeltme ve şekillendirme işleminde kullanılacak olan zımpara kağıtlarını kalından ince numaraya kadar hemen hemen her numaradan el altında bulundurmanız gerekebilir. Genellikle 200 numara zımpara kağıdı şekillendirme işleminde kullanılırken, 400 numara zımpara kağıdı son düzeltmede kullanılır. Zımpara kağıdının zımpara takozu ile birlikte kullanılması zımparalamanın daha düzgün ve kolay yapılmasını sağlar. Özellikle yapıştırma işleminden sonra parçaların birlikte tutturulması için kelepçe kullanmak gerekecektir. Bu iş için parçaların büyüklüğüne göre kağıt ataşı veya çamaşır mandalından faydalanabilirsiniz.

Bütün bunlar bir model roketçinin en temel aletleri olup yapım esnasında ihtiyacınızı giderecek ve alet çantanıza eklenecek her bir yeni alet, model roketçilikte sizi başarıya götürecektir.

Diğer Aletler ve Malzemeler

Büyük bir ihtimalle evimizde kullandığımız en kullanışlı ve faydalı aletlerden biri de elektrikli matkaptır. Bu aletin model roketçilikte uygun şekilde ve ustalıkla kullanımı sizin en büyük yardımcınız olacaktır. Matkabın kullanımında ilk akla gelen matkaba delme uçları bağlayıp delikler açmak olsa da, matkabın uygun bir şekilde dik olarak çalıştırılması ve uygun aparatlar kullanılmasıyla dik matkap olarak veya kanatçıkların şekillendirilmesi, zımparalanması ve parlatılması işlemlerinde kullanılması da mümkün olacaktır. Günümüzde kullanılan matkaplar hız ayarına sahip olduklarından matkabın yatay olarak kullanılması evinizde minyatür bir torna tezgahına sahip olmanıza ve bu sayede bilhassa balsa bloğundan zımparalamayla burun konisi şekillendirmenize yardımcı olacaktır. Aynı şekilde buna benzer satın alacağınız diğer bir çok kullanışlı bir alette bir mini taşlama makinesidir. Dişçilerin dolgu yapmakta kullandıkları aletle büyük benzerlik gösterse de bu aletten daha çok mücevher ve kuyumcu imalatçıları sıklıkla faydalanmaktadır. Uç kısmına takılan değişik aparatlarla delme, zımparalama, parlatma ve hatta mükemmel kesimler yapmak mümkün olabilmektedir.

Model roketçilikte kullanılacak diğer el aletleri yan keski, çapraz keski, lehim aletleri, mengene, çeşitli boylarda ve şekillerde tornavida, kesme ve delme işlemlerinde kullanılacak kunduracı bizi ve kayış zımbası gibi çeşitli aletler olacaktır. Dişçilerin kullandığı ucu çengelli alete benzerlik gösteren domuz tırnağı denilen aleti özellikle gövde borularının içerisini kazımak, aşındırmak ve tutkal sürüp yaymak için kullanıyorum.

Yapıştırıcılar

Model roket yapımı esnasında malzemeleri birbirlerine eklemek, birleştirmek ve onları bir bütün olarak tüm kullanım süreleri içerisinde bir arada tutmak maksadıyla yapıştırıcı veya tutkal olarak adlandırılan malzemeler kullanılır. Yapıştırıcılar aynı veya birbirine benzemeyen malzemeleri birleştirmek ve bu malzemeler arasında güçlü bir bağ oluşturmak suretiyle çalışırlar. Bu bağ oluşturulması kimyasal ve fiziksel olmaktadır. Kimyasal bağlanmada adhezyon ve kohezyon kuvvetleri etkili olurken, fiziksel bağlanmada yapıştırılacak olan yüzeyin pürüzlü olup olmaması mekanik bağlanmada etken bir rol oynamaktadır. Genellikle pürüzlü yüzeylerin olması yapıştırıcının etkinliğini artırır düşüncesi olsa da modelcilikte kullanılan kağıt ve ağaç yüzeyinin çok pürüzlü olması yapıştırıcının kullanımını arttırır. Bu sebeple, ince bir film tabakası halinde sürülecek olan yapıştırıcı için yüzeyin düzeltilmesi hem yapıştırıcı tüketimini azaltır hem de kuvvetli bir yapışma sağlar.

Yapıştırıcının, yapıştırma anında maksimum akışkanlıkta ve yayılmayı sağlayacak bir viskozitede olması gerekir. Bu da yapıştırıcıların viskozitesinin düşük olmasıyla mümkündür. Düşük viskoziteye sahip yapıştırıcılar yapıştırılacak yüzeyler arasında bir film tabakası yapma eğilimindedir. Film halindeki yapıştırıcının uygulanması kolay ve basittir. Film kalınlığı aynı olduğu için yüzeyler arasındaki yapıştırıcı miktarı her noktada aynı kalınlıkta ve ağırlıkta olacaktır. Bu durum bilhassa modelin statik denge probleminde önem taşır. Yapıştırıcıdan beklenen iki yüzeyi kuvvetli ve sağlam bir biçimde birbirine yapıştırmak ve onları bir arada tutmak olduğuna göre, yapıştırıcının her iki yüzey üzerine homojen bir şekilde yayılmasını engelleyecek yabancı bir maddeyle karşılaşmaması gerekmektedir. Yüzeyde bulunan maddelerden yüzeyin arındırılması, temizlenmesi gerekmektedir. Aksi halde yapışma yeteri kadar kuvvetli olmadığı gibi, yapışmayı engelleyen ve yapıştırıcıdan beklenen etkinin ortadan kalkmasıyla karşılaşılıp sağlam bir yapışma elde edilmemiş olur. Yüzeyin kuru olması da kuvvetli ve sağlam bir yapışma için gerekli bir şarttır. Ancak CA tipi yapıştırıcılarda havanın veya yüzeyin belli bir rutubet değerinde olması yapıştırıcının çok kısa sürede etkinliğini sağlayabilmektedir. Yapıştırıcı ve uygulandıkları malzemeler arasındaki uyumluluk aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

Yapıştırıcıların çok çeşitli özellikte olmaları ve fiyatlarının nispeten yüksek olması model roketçilikte yapıştırıcıların seçiminde etken bir rol oynamaktadır. Bu itibarla model roket yapımında kullanılabilecek yapıştırıcılar hakkında aşağıda kısa bir bilgi sunulmaktadır:

Bütün bu yapıştırıcılardan başka, benim özellikle tercih ettiğim bir yapıştırıcı daha var ki bu yapıştırıcıyı gövde borularını yapmakta kullanıyorum. Bu yapıştırıcı 3M Sprey Tutkal olup bu tutkalla gövde borularını düzgün ve sağlam yapmak mümkün olmaktadır. Sprey tutkal kağıt ve ince tahtaların yapıştırılmasında kullanılabilmektedir. Kağıt boru yapımında su bazlı tutkallardan daha iyi iş görmektedir. Solvent bazlı olmasından dolayı sprey tutkalla yapılan kağıt borular çok çabuk kurumaktadır. Su bazlı tutkallar gibi kağıdı yumuşatmadığı için gövde boruları çok muntazam ve düzgün olmaktadır. Ayrıca birim alana düşen tutkal miktarı homojen ve daha az olmakta, bu da borunun nispeten diğer tutkalların kullanılmasına göre kağıt boruyu daha hafif yapmaktadır. Bu kadar avantajının yanında sprey tutkalın tek dezavantajı fiyatının yüksek olmasıdır.

Elbette, model roketçiliğe başlarken bütün burada anlatılan aletler ve malzemelerin hepsini veya daha da fazlasını edinebilmeniz mümkün olmayabilir. Aslında model roket yapımında bir sürü özel alet ve malzemeye ihtiyaç duyacağınız hissine kapılmayınız. İlk başta çok basit el aletleriyle işe başlayabilir, model roketçilikte ilerledikçe ve bütçeniz el verdiğince atölye envanterinize yeni aletler ekleyebilirsiniz.